Mobbing w pracy – rodzaje, gdzie zgłosić, jak udowodnić

Mobbing – co to jest?

Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN podaje następującą definicję terminu mobbing: stosowanie różnych form przemocy psychicznej w miejscu pracy. Poniżanie zatrudnionych, psychiczne znęcanie się nad nimi czy nękanie w pracy zdarzają się częściej niż można sądzić. Dlatego prawo pracy określa pewne kroki mające na celu przeciwdziałać wszystkim zachowaniom noszącym znamiona mobbingu.

Mobbing – Kodeks pracy

Bardziej rozbudowaną definicję mobbingu w pracy podaje Kodeks pracy. Według artykułu 94. mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika, lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu, lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go, lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Dodatkowo podkreślone jest, że pracodawca ma obowiązek walczyć ze znęcaniem się nad członkami zespołu.

Rodzaje mobbingu

Nękanie psychiczne w pracy może przybierać różne formy. Wyróżniono następujące rodzaje mobbingu.

• Na płaszczyźnie współpracowników – przejawia się negatywnym i wrogim działaniem skierowanym przeciw kolegom i koleżankom z firmy. Powodują go rywalizacja, osobiste antypatie, chęć dowartościowania siebie, zazdrość, niezdrowa atmosfera w przedsiębiorstwie.
• W relacjach przełożony-podwładny, zwany także mobbingiem wertykalnym lub zstępującym. Polega na znęcaniu się nad pracownikami. Objawia się między innymi poniżaniem konkretnej osoby na forum publicznym, delegowaniem zadań nieadekwatnych do wiedzy i umiejętności zatrudnionych. Celem jest umocnienie władzy zwierzchnika.
• W układzie pracownik-pracodawca, czyli mobbing pionowy. Dotyczy wrogiego nastawienia w stosunku do przełożonego. Przyczyną może być awans osoby, która zdaniem innych współpracowników na to nie zasługuje. Często przybiera formę cichego bojkotu poleceń.

Mobbing w pracy – jak się bronić?

Mobbing uznawany jest za bardzo negatywne zjawisko. Jak się przed nim bronić? Przede wszystkim należy sumiennie wykonywać swoje obowiązki, aby mobber nie miał podstaw do zarzutów. Wszystkie formy kontaktu powinny być formalne np. maile lub rozmowy przy świadkach. W takiej sytuacji udaje się zebrać dowody negatywnych zachowań. Rozmowy z rodziną, przyjaciółmi bądź psychologiem bywają dużym wsparciem dla nękanych ludzi.

Mobbing w pracy – gdzie zgłosić?

Oprócz tego należy zgłosić podejrzenie mobbingu do działu w firmie zajmującego się etyką (często są to HR-y). Jeżeli to nie rozwiąże problemu, warto skontaktować się z Krajowym Stowarzyszeniem Antymobbingowym oraz Państwową Inspekcją Pracy. Zgłoszenie mobbingu do PIP-u może być dokonane anonimowo. Część zatrudnionych dochodzi swoich praw w Sądzie Pracy.

Jak udowodnić mobbing w pracy?

Osoby składające pozew o mobbing muszą pamiętać, że są zobowiązane go udowodnić. Przede wszystkim trzeba podkreślić, że główne cechy zachowań mobbingowych to: uporczywość, systematyczność oraz długotrwałość. Pojedynczy incydent nie będzie traktowany jak forma nękania. Dlatego pracownicy powinni mieć niezbite dowody negatywnych działań, np. przykłady maili, nagrania rozmów, zeznania świadków.

Odszkodowanie za mobbing

Do niedawna prawo do odszkodowania za mobbing miały osoby, które ze względu na trudną sytuację w firmie, zdecydowały się na rozwiązanie umowy. 16 maja 2019 została podpisana nowelizacja Kodeksu pracy. Nowe przepisy mają wejść w życie 7 września 2019 roku.

Przed zmianą artykuł 94. ustęp 4. brzmiał następująco: Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Nowa forma to: Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Oznacza to, że niezależnie od tego, czy doszło do zerwania umowy, ofiara ma prawo do finansowej rekompensaty.